Visie Pact23

Autonome kunst, autonoom werk

Film, short-film, art-film

Wat mijn autonome kunst betreft ligt mijn focus sinds enkele jaren op mixed media, film/video en fotografie. Aan het ‘maken’ van een shortfilm of video gaat altijd uitgebreid onderzoek vooraf, zoals dit bij mijn performances en ensceneringen ook altijd al het geval was. Meerdere van mijn filmpjes zijn geinspireerd op archetypes en het collectieve onbewuste. In onze maatschappij leven we meer ‘naar buiten’ dan ‘naar binnen’, wat maakt dat onze collectieve persona (wat aan de buitenwereld getoond wordt) en van daaruit onze persoonlijke persona sterk benadrukt worden. Bij mijn filmpjes schemert er dan ook altijd iets raadselachtigs of verwarrends door. Het zijn krachten die met het onbewuste verbonden zijn en die zowel op collectief als persoonlijk niveau bestaan, maar zich veelal achter de schermen ophouden. Ze duiken op in mythen, sprookjes, dromen en legenden, maar zijn ook vaak de drijvende krachten achter bioscoopfilms. Als kunstenaar ben ik altijd geïntrigeerd geweest door deze thema’s. Ik werk op een experimentele manier om zelf de diepere waarheid achter een beeld of scene te ontdekken. Een dieper niveau ervaar ik als abstracter en dynamischer, dus minder gefixeerd, of star. Ik ben het eens met Allan Wallace, Georg Gurdieff en Melly Uyldert ten aanzien van wat zij zeggen over de ‘realiteit’. Een beeld heeft geen inherent bestaan, maar is een soort projectie waar we voortdurend naar grijpen, vanwege de wens van het ego naar houvast of een ankerpunt. Ik denk dat we op een dieper niveau weten dat we niet zoveel of misschien wel nauwelijks controle hebben. In veel films zie je dan ook dat de hoofdpersoon verschillende crises dient te overwinnen om heel en volwassen te worden. Ik gebruik humor en theatrale elementen om ongerijmdheden te onderstrepen en het persoonlijke en collectieve ego te relativeren.

De onderstroom

Door mijn kunst, onderzoek en experiment geef ik uiting aan de dingen die ‘van binnen’ leven, die ondoorgrondelijk lijken, die sociaal-maatschappelijke context hebben; verbonden met een locatie, een functie, of een groep; die vaak een collectief karakter hebben; die wrijving veroorzaken en vraagtekens oproepen; Naast mijn fysieke kwaliteiten maak ik gebruik van mijn kunstzinnige kwaliteiten om datgene wat me bezighoudt, naar buiten te brengen. Het past bij me om de  werkelijkheid, zoals ik ze ervaar, te spiegelen en op mijn manier absurd en humorvol weer te geven. Voorts ben ik van mening dat een kunstenaar altijd naar verdieping en een bewustzijn, dat beweeglijk en kritisch blijft, dient te streven.

We dalen af naar de stroom, die ons voedt en vitaal houdt.

Tot nu toe land ik tijdelijk op plekken en bij thema’s, die me opvallen, uitdagen of uitnodigen. Dit is me eigen geworden, deze manier van zijn, van komen en vertrekken, projecten doen, ruimte nemen in de openbaarheid, me tijdelijk intensief verbinden en van daaruit creëren, alleen of in samenwerking met anderen. In die zin is mijn werk te vergelijken met het vormgeven van een scène, met cross-over, het gebied tussen beeldende kunst en happening. Vroeger noemde ik mijn werk ook wel ‘vluchtige installaties’ en ja, ik houd van deze benaming. Mijn kunst mag zijn als muziek, eenmaal gehoord is het ook alweer verdwenen, opgelost in diezelfde ruimte, waar het opgeroepen werd.

Waar er sprake is van een fysiek en experimenteel uiteenzetten met een gegeven, kun je spreken van een performance: Een live ontmoeting met de ruimte, de omgeving, het materiaal of de toeschouwers. Ik wil anderen deelgenoot maken, confronteren en betrekken in mijn werk. Van daaruit kan een happening, een interactie, een beeld of een enscenering ontstaan. Op weg naar vormgeving en antwoord word ik geconfronteerd met machteloosheid, wat mij beweegt om ervan uit te gaan dat de mogelijkheden ergens verstopt zitten. Deze confrontatie ervaar ik als de beperking van het zelf, dat telkens weer zichzelf moet overwinnen om in haar kracht te komen en de samenwerking met die onderstroom aan te gaan.

Vroeger werkte ik voornamelijk in openbare ruimtes en op straat. Ik voel me nog steeds erg verwant met de visie en het gedachtengoed van Fluxus en Dada, dat telkens weer actueel lijkt te zijn. Dada ontstond na de eerste wereldoorlog in Zwitserland, terwijl Fluxus pas begin jaren 60 (van de 20e eeuw) in beeld kwam. Het werd toen door een van de oprichters van de stroming, (George Maciunas) als ‘neo-dada uit de VS’ gepresenteerd. Fluxus kenmerkte zich met name via het motto: ‘Life is Art, Art is Life’ of de ‘anti-art-houding’. Het streven van de Fluxus-kunstenaars was het bij elkaar brengen van de kunsten en het dagelijks leven. Daartoe moest de kunstpraktijk ‘gezuiverd’ worden van de door de musea en de commercie aangehangen ‘elitaire’ kunstopvattingen. Kunst en leven moesten elkaar bepalen. Voor mij gold ook altijd : Public Space becomes ARTspace  +  Public Space needs Public Interference. Pact23 is van mening dat kunstenaars een waardevolle rol kunnen spelen waar het gaat om het bewust en tijdelijk innemen van ruimte, waar dat gewenst is, waar zij zich geïnspireerd voelen en waar ze in actie willen komen. Dergelijke ruimte is overal, overal waar we buiten onze veilige, vertrouwde en besloten ruimte treden.

Francisca te Brake, Deventer, 2023

Being Sensitive

Als hoogsensitief persoon is het voor mij altijd de grote uitdaging om sensitief te blijven in een wereld, die wezenlijk en in wezen verhard is. Verharding is altijd thema voor mij. Verharding is overal en altijd aanwezig in combinatie met een instelling van overleven, zowel in mezelf als op collectief niveau. De verharding lijkt zelfs toe te nemen, wereldwijd. Misschien heeft dit te maken met een verschuiving, waarbij diep ingesleten patronen los lijken te trillen en aan de oppervlakte komen. ‘How to stay sensitive’ is in wezen de centrale vraag in mijn leven. ‘How to act sensitive’ vloeit daaruit voort. Commitment to sensitivity, without becoming weak. How to harden, how to soften. Dat soort vragen gaan eraan vooraf. Deze vragen stel ik echter nooit direct, omdat het m.i. nodig is dit gebied van onderzoek en de beweging naar commitment open te houden. Ook heb ik de ervaring dat de ziel zich niet laat richten, dat ze niet aan commitment doet, maar deze juist van ons vraagt. De ziel is.

Francisca la Braque/te Brake, Deventer, 2023